Wojna w Ukrainie – co z piłkarzami z lig ukraińskiej i rosyjskiej?
24 lutego 2022 r. Rosja rozpoczęła zbrojną inwazję na terytorium Ukrainy. Od tego czasu na obszarze części Ukrainy prowadzone są stałe działania wojenne, co – oczywiście – uniemożliwia grę w piłkę nożną. Piłkarze ligi ukraińskiej musieli albo opuścić kraj albo pozostawać w ukryciu ze względu na ciągłe zagrożenie życia i zdrowia. Z kolei na Rosję nałożono liczne sankcje, w tym także sportowe. Miedzy innymi federację rosyjską zawieszono w prawach członkowskich FIFA, a reprezentacja tego kraju walkowerem przegrała z Polską baraże o awans do finałów Mistrzostw Świata w Katarze. W tej nadzwyczajnej sytuacji nasuwa się wiele pytań. Czy piłkarze z lig ukraińskich mogą podpisać kontrakty z nowymi klubami w innych częściach świata? Jak wygląda kwestia rozwiązania swoich kontraktów przez zagranicznych piłkarzy w rosyjskich klubach? Czy Ukraińcy w ligach zagranicznych mogą opuścić swoje kluby żeby pomóc w obronie swojego kraju? Na te pytania odpowiemy w artykule.
Wojna w Ukrainie – czy piłkarze klubów ukraińskich mogą rozwiązać kontrakt?
W najcięższej sytuacji znajdują się aktualnie piłkarze z ligi ukraińskiej. Wielu z nich było albo wciąż jest w sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia. Zagraniczni piłkarze w większości opuścili już kraj i rozpoczęli poszukiwania przynajmniej tymczasowych klubów zastępczych. Dotąd nie było w pełni oczywiste czy piłkarze w ligach ukraińskich mogą rozwiązać kontrakty ze względu na siłę wyższą. Chociaż wojna na pewno taką okolicznością jest, to sądownictwo piłkarskie bardzo rzadko uznaje istnienie siły wyższej. Zdarzało się nawet, że za siłę wyższą nie były uznawane niepokoje polityczne (w tym działania militarne) w kraju, w którym grał zawodnik, jeżeli były one czymś możliwym do przewidzenia, a zawodnik nie podjął realnych prób rozwiązania problemu przed zerwaniem umowy[1]. Za siłę wyższą – pomimo sprzecznych regulacji – nie była uznawana też pandemia[2]. Rozwiązywanie kontraktów na tej podstawie było więc ryzykowne. Chociaż wojna w Ukrainie wydawała się spełniać przesłanki siły wyższej, to raczej nie decydowano się na rozwiązywanie umów. Teraz jest to już prawie na pewno niemożliwe ze względu na przyjęte przez FIFA nowe regulacje. Trzeba natomiast pamiętać, że do zagadnienia siły wyższej zawsze konieczne jest indywidualne spojrzenie.
Tymczasowe kluby zastępcze dla zawodników z ligi ukraińskiej – nowe przepisy FIFA
FIFA przyjęła specjalne regulacje, zgodnie z którymi z mocy prawa zawieszono umowy zawodników z klubów ukraińskich – podobnie jak zawieszane są kontrakty na czas wypożyczenia zawodnika pomiędzy klubami. Dotyczy to jednak wyłącznie zagranicznych piłkarzy – czyli z krajów innych niż Ukraina. Zawieszenie trwa do 30 czerwca 2022 roku, a piłkarze są przez ten czas zwolnieni z wszelkich obowiązków względem klubów. Nie jest im też należne wynagrodzenie za ten okres. Mogą jednak swobodnie podpisywać umowy z klubami z innych krajów oraz brać udział we wszystkich oficjalnych meczach. Zwiększono też dla tych zawodników limity rejestracji i udziału w meczach w jednym sezonie. Zawodników tych można zgłosić najpóźniej do 7 kwietnia.
Zmiany nie dotyczą Ukraińców w ukraińskich klubach
Wprowadzone przez FIFA przepisy jednoznacznie wykluczają ze swojego zakresu piłkarzy z Ukrainy. Chociaż należy rozpatrywać to w ramach ciekawostki, bo wielu z tych zawodników wstąpiło do wojska, to ci piłkarze nie mogą zostać zakontraktowani przez zagraniczne kluby, pomimo że w tym przypadku trudno byłoby odmówić możliwości rozwiązania umowy z powołaniem na siłę wyższą. Właśnie obowiązek wstąpienia do armii, który jednocześnie powoduje niemożność zawarcia umowy z innym klubem, byłby przyczyną unieważniającą umowę. Na tę chwilę nie jest jednak pewne jak FIFA i ukraińska federacja podejdą do umów ukraińskich piłkarzy po zakończeniu wojny.
AKTUALIZACJA z dnia 25.03.2022: Zgodnie ze zaktualizowaną oficjalną interpretacją najnowszych przepisów FIFA i wprowadzonymi przez federację ukraińską przepisami krajowymi, Ukraińscy zawodnicy mogą zostać zarejestrowani w klubach zagranicznych poza okresem rejestracyjnym, o ile tylko będą uprawnieni do opuszczenia swojego kraju. Na razie dotyczy to więc tylko zawodników młodzieżowych, jednak mówi się też w przyszłości o reprezentantach kraju.
Możliwość rozwiązania umowy przez Ukraińca w klubie zagranicznym
Chociaż nowe przepisy tego nie regulują, to w naszej ocenie obecna sytuacja uprawnia zawodników z Ukrainy w zagranicznych klubach do rozwiązania ich umów. Warunkiem jednak musiałoby być to, że taki zawodnik zdecydowałby się na rozwiązanie tylko i wyłącznie w celu powrotu do ojczyzny i uczestniczenia w obronie kraju. Przede wszystkim zaleca się jednak wcześniejsze podjęcie negocjacji z obecnym klubem w celu rozwiązania kontraktu. Wiele klubów zapewne zgodziłoby się na ustępstwa, jeżeli zawodnik rzeczywiście chciałby wrócić do swojego kraju.
Wojna w Ukrainie – co mogą zagraniczni zawodnicy w klubach rosyjskich?
Analogicznie do sytuacji obcokrajowców w klubach ukraińskich – także obcokrajowcy w rosyjskich klubach mogą zawiesić swoje kontrakty. Tutaj jednak nie odbywa się to z mocy prawa – potrzebne jest oświadczenie zawodnika, że chce zawiesić umowę. Zawieszenie takie może trwać do 30 czerwca 2022 roku. Zawodnik może wtedy podpisać umowę z innym klubem, a cała konstrukcja prawna będzie podobna do wypożyczenia. Czy jednak sportowcy mogą rozwiązywać umowę z winy klubu z uwagi na agresję zbrojną? Aktualnie nie ma ku temu podstawy prawnej, a analiza orzecznictwa FIFA i CAS raczej wyklucza taką możliwość. Jeżeli jednak świat utrzyma tendencję nakładania kolejnych sankcji na Rosję, to można się spodziewać, że świat sportu przymykać będzie oko na takie działania, nawet jeżeli nie przyjmie się jednoznacznych przepisów. Co najwyżej zawodnicy tacy nie będą mogli już więcej zagrać w lidze rosyjskiej. Wiązałoby się to na pewno z karami dyscyplinarnymi i finansowymi. Decyzję o rozwiązaniu umowy trzeba więc dobrze przemyśleć i przeanalizować wszystkie konsekwencje z nią związane. Aktualnie FIFA nie podejmuje żadnych zdecydowanych kroków wobec Rosji, więc jednoznacznego przyzwolenia na rozwiązywanie umów obecnie nie ma. Tymczasowym wyjściem z sytuacji, w oczekiwaniu na rozwój sytuacji w FIFA na pewno będzie jednostronne zawieszenie umowy.
O czym muszą pamiętać kluby pozyskujące zawodników z lig ukraińskich i rosyjskiej?
Najważniejsza informacja dla klubów zainteresowanych piłkarzami opuszczającymi tymczasowo ligę rosyjską i ukraińską jest to, że jeden klub może pozyskać maksymalnie dwóch piłkarzy na podstawie nowych przepisów. Dopuszczalny termin na ich zarejestrowanie przyjęto na 7 kwietnia 2022 roku. Tylko dla tych sportowców, limit rejestracji w klubach w jednym sezonie i rozegranych meczów natomiast zwiększono – odpowiednio do czterech i trzech. Wyjątkowe regulacje nie zwalniają też klubów pozyskujących z przestrzegania szczegółowych regulacji dotyczących ochrony niepełnoletnich zawodników.
Zmiany nie dotyczą też Białorusi
Pomimo zaangażowania Białorusi w konflikt i nakładania na ten kraj sankcji podobnych jak na Rosję, zmiany przepisów w FIFA nie obejmują ligi białoruskiej. Oczywiście, jeżeli zawodnik z Białorusi jest związany umową z klubem ukraińskim albo rosyjskim to będzie mógł zawiesić swój kontrakt. Dzieje się to zgodnie z wcześniej opisanymi zasadami.
Wojna w Ukrainie – podsumowanie
Sytuacja jest nadzwyczajna i bardzo dynamiczna. Wprowadzone rozwiązania są tylko tymczasowe. Wraz z upływem czasu – zapewne bliżej czerwca – można spodziewać się nowych regulacji. Oczywiście decydująca w tej kwestii będzie sytuacja polityczna i wojskowa na froncie ukraińskim i w Rosji. Liczymy na jak najszybsze zakończenie działań wojennych w Ukrainie.
#standwithukraine